Hiperleksi Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Hiperleksi kavramını daha önce hiç duymamış olabilirsiniz. Hiperleksi nedir? Çocuklarda görülen hiperaktivite ya da otizm kadar önemli bir sorun olarak görülür. Hiperleksinin keşfedildiği dönemden bugüne bilindiği kadarıyla çok az araştırma yapılmıştır. Ama kelime olarak bilinmiyor olması, bir sorun teşkil etmediği anlamına gelmez.

Hiperleksi nedir? Çocuğun gelişmesi gereken yaştan çok daha erken gelişme yaşaması ve bunun ardından da tam tersi yönde gerilemesidir. Örneğin çocuklara okuma yazmanın 7 yaşından önce öğretilmesi henüz soyut zeka gelişimini tamamlamadığı için doğru görülmez. Ancak bazı çocuklar 5 yaşından önce okuma yazmayı öğrenmiş olur. Hiperleksiye sahip olan çocukların teşhisi bazı kelimeler aracılığıyla konulur. Çocuğun kendi kendine öğrendiği kelimeler arasında genellikle tren, kamyon, araba gibi şeyler olur ve bu kelimeler çocuğun ilk kelimeleridir. Bu çocuklar bazı gelişmeleri hazır oldukları zamandan daha önce yaşadıkları için ileriki dönemlerde okumayla ilgili ve sosyal yaşamlarıyla ilgili sorunlarla karşı karşıya kalırlar. Okuma yazmayla ilgili ciddi bozuklukları olduğu görülen bu çocuklar üstün bir işitsel ve görsel hafızaya sahiptir. Ancak kategorize etme, cümle içerisindeki yapısal ve anlamsal durumları anlama gibi durumlar konusunda çok büyük güçlük çekerler.

Hiperleksi Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Erken yaşta okuma yazmayı öğrenen çocukların yaşadığı dil bozukluğu anlamına gelen hiperleksinin anlaşılması mümkündür. Çocuğunun henüz öğretilmemesine karşın sayıları ve kelimeleri biliyor olduğunu gören ebeveynler genellikle bunun üstün zeka kaynaklı olduğuna inanırlar. Ancak unutulmamalıdır ki çocuklar üstün zekalı olsalar bile onlara öğretilmeyen şeyleri öğrenmeleri zordur. Hiperleksi sahibi çocuklar 18 ile 24 ay arasında kelimelerin ve sayıların anlamlarını biliyor olurlar. İşitsel ve görsel hafızalarının çok güçlü olduğu görülür. Kendilerine has cümleler ve kalıplar kullanabilirler. Ancak konuşmayı başlatma, sürdürme ve bitirme konusunda büyük sorunlar görülür. Soyut kavramları anlamada, somut ve gerçekçi düşünmede zorluk yaşarlar.

Hiperleksi yaşayan çocukların sosyalleşme konusunda problemleri olduğu görülür. Diğer çocuklarla iletişim kurması güçtür ve uyumsuz olabilirler. Buna bağlı olarak öfke nöbetleri, anksiyete ya da farklı konularda korkular yaşama gibi durumların görülmesi de mümkündür. Daha önce de söylediğimiz gibi 18 ile 24 ay arasındaki çocuklarda görülür. Ancak 2. yaş tamamlandıktan sonra çocukta ilerleme görülmesi gerekirken, gerileme yaşadığı görülür. Buna bağlı olarak davranışsal bozukluklar görülür ve dili anlamada sorun yaşamaya başlarlar.

Hiperleksi Tanısı Nasıl Anlaşılır

Hiperlektik çocuklara tanı konulabilmesi için kullanılan belli başlı testler vardır. Değerlendirmede 5 yaş üzeri çocuklar için Auditory Tests of The Illinois TestPsycholinguistic Abilities kullanılırken, okul öncesi çocukları için Pre-School LanguageScall kullanılır. Bu testlerle görsel ve işitsel olarak değerlendirmeye tabi tutulurlar. Hiperleksi sürecinin devamında otizm spektrum bozuklukları görülebilir. Bu nedenle sosyal becerileri güçlendirici tedaviler, dil ve davranış bozukluklarını giderici programlar uzman doktor tarafından oluşturulmalıdır.